W dniach 12.07 – 03.08.2025 r. odbyła się dziewiętnasta letnia wyprawa Wielkopolskiego Klubu Taternictwa Jaskiniowego w Góry Przeklęte w Czarnogórze. W wyprawie udział wzięło 38 osób z 4 klubów.
W trakcie wyprawy kontynuowaliśmy działania w masywie Beliča oraz Kolaty. Ponownie głównymi celami wyprawy była eksploracja Systemu Jaskini Złotej, Systemu Lodu-T5, Jaskini Górniczej, a także kontynuacja interdyscyplinarnych badań naukowych.
System Jaskiniowy Beliča (jaskinia Lodu, T5, Adamica, Górnicza)
Jednym z największych sukcesów tegorocznej wyprawy jest połączenie Systemu Jaskiniowego Lodu-T5 z Jaskinią Górniczą. Dzięki temu powstała druga najgłębsza jaskinia Czarnogóry – System Jaskiniowy Beliča (-796 metrów głębokości).
W jaskini T5 skartowaliśmy nowe korytarze, jednak nadal szukamy połączenia z Systemem Jaskini Entuzjastycznej. W jaskini Lodu dokartowaliśmy niewielkie, boczne ciągi, łącząc ze sobą znane partie (okolice Studni Bogdana Budowniczego) i zwiększając całkowitą długość jaskini. Kontynuowaliśmy eksplorację w południowej części jaskini za Studnią Trzech Świnek. W Systemie Jaskiniowym Beliča zmierzyliśmy 360 m nowych partii. System ma obecnie 5 otworów i 6651 m długości oraz 796 m głębokości. Jest to obecnie najgłębszy znany system jaskiniowy w całych Górach Prokletije i druga najgłębsza jaskinia w Czarnogórze.
System Jaskini Złotej (Złota, Frizider, Prawy Udar, Cedevita)
Zakończyliśmy wymagającą wspinaczkę w kominie Śrubokręt w Skalnym Mieście, dołączając do systemu kolejny otwór znajdujący się na końcu wywspinanego komina. W okolicach Studni Mamy wyeksplorowaliśmy ponad 70 m bocznego korytarza, dochodząc do kolejnego progu do wywspinania. Ze względu na dalekie i wymagające dojście eksploracja Studni przebiega wolno oraz wymaga doświadczonego zespołu. Wyeksplorowaliśmy, działając z biwaku, bardzo odległe i trudne partie za Studnią Polsilver. Eksploracja tych partii będzie kontynuowana w przyszłym roku. Odkryta w zeszłym roku jaskinia Prawy Udar (470 m długości, 188 m głębokości) została połączona z Jaskinią Frizider, stając się kolejnym otworem systemu.
Podsumowując, System Jaskini Złotej ma 12 znanych otworów, 9722 m ciągów (651 m skartowane w tym roku, z czego 461 m to nowe partie) i 609 m głębokości. Jest to obecnie najdłuższy system jaskiniowy w całym masywie Prokletije i drugi w Czarnogórze.
Eksploracja powierzchniowa
Skartowaliśmy kilka pomniejszych obiektów: jaskinię Niezła Dziura (47 m długości, 13 m głębokości, która kontynuuje się wąską pochylnią i najprawdopodobniej łączy się z jaskinią Frizider), Jaskinię Goryczkową, jaskinię Cztery Okna, jaskinię pod Wiszącymi Wantami, jaskinię Jaśmina.
Odkryta w zeszłym roku jaskinia Finiszer została wyeksplorowana do głębokości 142 m. Główny ciąg jaskini (obszerne studnie) zmierza w kierunku jaskini Frizider, choć nadal się z nią nie połączył. Pozostaje kontynuować temat na następnej wyprawie.
Odkryliśmy nową Jaskinię Kwadratową, która stanowi prawdopodobnie górne piętro Systemu Jaskini Złotej w rejonie nad Skalnym Miastem. Skartowaliśmy 240 metrów (przy 125 m głębokości), jaskinia cały czas się kontynuuje.
Wróciliśmy do Jaskini Niebieskiej i kontynuujemy eksplorację na znanych wcześniej przodkach.
W masywie Kolaty, w świetnie widocznym, ale trudno dostępnym terenie (powyżej “Wysokiego Zachodu”) odkryliśmy 2 nowe obiekty, które jednak zakończyliśmy negatywnie zaledwie po paru metrach.
Połączyliśmy znaną od lat jaskinię Alladyna (Alladinova Pecina) z jaskinią Grom z Jasnego Nieba (Jama Grom iz Vedra Neba), dzięki czemu powstał niewielki system o 530 m długości i 74 m deniwelacji.
Działaliśmy również w Systemie Jaskini Wielkiej Małej Burzy – Wysokiej, poznając 234 metry nowych ciągów. System ma aktualnie 3 otwory, 1107 m znanych korytarzy oraz 192 m deniwelacji.
Działalność naukowa
W Jaskini Lodowy Gigant kontynuowaliśmy badania palinologiczne (zebraliśmy próbki z założonego w zeszłym roku sprzętu pomiarowego – pułapek Taubera). Nowym pilotażowym badaniem było pobranie próbek wody z jeziorek tworzących się na powierzchni lodu jaskiniowego, pod kątem występujących w nich mikroorganizmów (Jaskinia Lodowy Gigant oraz System Jaskini Kryształowej). Kontynuowaliśmy również pomiar wpływu klimatu na stan pokrywy lodowej w jaskini Lodowy Gigant – zmierzyliśmy zarówno stan pokrywy lodowej w dostępnych partiach jaskini oraz zebraliśmy dane z całorocznych urządzeń pomiarowych (temperatura, wilgotność). Projekt realizowany jest już piąty rok z rzędu. Postępujący proces zaniku lodu spowodował powiększenie się szczeliny brzeżnej, jak również ujawnił kolejne szczątki kozic. Z jaskini Alladyna zostały pobrane do badań osady przypominające niezwykle rzadkie kryształy kriogenicznego kalcytu, w celu ich identyfikacji i dalszej analizy. System Jaskiniowy Kryształowa – Kozi Hockey nieoczekiwanie dostarczył do badań bardzo ciekawy materiał biologiczny – fragment drewna wytapiający się z warstwowanego profilu lodu jaskiniowego, pobrany celem jego wydatowania metodą radiowęglową oraz dendrochronologiczną. Pobierane były również próbki osadów klastycznych z jaskiń Lodowy Gigant, Kryształowa i Oczy Małpy, w celu określenia ich pochodzenia.
Podsumowując, w czasie wyprawy zmierzyliśmy 2672 m ciągów, w tym 1998 m nowych korytarzy w 18 jaskiniach, z czego 6 to nowe obiekty.
Dziękujemy Polskiemu Związkowi Alpinizmu za wsparcie finansowe oraz Salonowi The North Face Poznań za wsparcie sprzętowe.
W wyprawie udział wzięli:
Michał Amborski, Jan Barabach, Małgorzata Borowiecka, Julia Brejwo, Błażej Bremski, Anna Deka-Najgebauer, Paweł Dębczak, Cezary Działak, Łukasz Gołębiowski, Bogdan Guzik, Kalina Guzik, Dominika Jankowiak, Iwona Juszczyk-Pinczak, Katarzyna Kaczmarczyk, Filip Kaszak, Ditta Kicińska, Helena Kozłowska, Sławomir Kozłowski, Adam Łada (kierownik), Anna Maćkowiak, Robert Matuszczak, Marietta Milewska-Moult, Tony Moult, Arkadiusz Nowacki, Paulina Piechowiak, Agata Piękniewska, Witold Pinczak, Norbert Skowroński, Grzegorz Sokół, Anna Stasiewicz, Jacek Szulc, Anna Szwajkosz, Zbigniew Tabaczyński, Jakub Wyrzykowski (wszyscy z Wielkopolskiego Klubu Taternictwa Jaskiniowego), Piotr Burczyk, Krzysztof Maciąg (obaj ze Speleoklubu Świętokrzyskiego), Marta Katafiasz (Sopocki Klub Taternictwa Jaskiniowego), Michał Zmarz (Speleoklub Tatrzański).
—
Marta Katafiasz, Adam Łada
Z podziękowaniem dla WKTJ za możliwość udziału